UNBODY
Hertz Haus

(…) Drugi i ostatni w tym roku premierowy wieczór 12. Gdańskiego Festiwalu Tańca poczęstował widzów kolejnymi dwoma bardzo różnymi spektaklami. Po pierwsze – realizowanymi przez zupełnie różne pokolenia tancerzy. Po drugie – które pewnie wynika z pierwszego – sięgającymi po inne narzędzia, operującymi inną estetyką i reprezentującymi odmienne myślenie o ruchu. 

Jako pierwsze zaprezentowały się cztery młode tancerki z trójmiejskiego kolektywu Herz Haus w spektaklu Unbody. To nie pierwsza rezydencja artystek w Żaku. W ubiegłym roku zrealizowały Solo na 4 kaski i stracony czas w choreografii Anny Piotrowskiej. Opiekę artystyczną nad Unbody sprawował Artur Bieńkowski. Jest to spektakl o ciele nieskończenie różnym. Satyra na unifikację. Przestroga przed pogonią za ideałem. 

W spektaklu wyróżnić można dwie części. Pierwsza wylicza możliwie wiele przypadków ciał i ciał w wielu przypadkach. Przechodząc od stanu do stanu, od obrazu do obrazu, tancerki dość sprawnie żonglują ilustracjami, które od razu przywodzą na myśl konkretne konotacje. Witają widza ciałem zmęczonym i poniewieranym. Ciałem, które jako fizyczne przedłużenie ludzkiego umysłu i ducha rezonuje wszystkimi lękami, trudnościami i niepowodzeniami. Jest pierwszym, które odbiera ciosy od środowiska zewnętrznego i tak zwanym pierwszym do bicia przez swojego właściciela. Tancerki artykułują ten stan poprzez sprawne operowanie ruchem między rozluźnieniem ciała, jego upadkami i wstrząsami. To ciało mierzy się też z innymi ciałami. W kontakcie z nimi oporuje lub się im poddaje, walczy i dominuje lub musi ustąpić. Ciała zderzają się ze sobą, jak krążące po stole bilardowym bile. Raz do siebie przywierają, innym razem odbijają. Zdarza się, że potrafią egzystować, utrzymać stabilność tylko w uścisku czy podporze, jak w ciekawej scenie, w której opierające się o siebie tancerki tracą równowagę i upadają natychmiast, gdy następuje moment rozłączenia. Scena ta odsyła do pięknego obrazu z Café Müller Piny Bausch. 

Dalej pełno jest dziwów nieprzystających do powszechnie obowiązujących norm, poddanych hiperbolizacji ułomności, niepasujących do współczesności żądnej ideału: zniekształconych, wynaturzonych, brzydkich. Jak w XIX-wiecznym cyrku zobaczyć można budzące sensację nienaturalnie długie ręce, nadplanową parę nóg, nadmierne owłosienie, deformację ciała, czy typowe dla gadów gubienie skóry. Ta, do granic akcentowana brzydota, wzmocniona została kostiumem. W pierwszej części są to kombinezony w ziemistych kolorach. Nieatrakcyjne na równi z ciałami i obrazami , ukazywanymi w spektaklu. Kostium odsyła mnie skojarzeniami do malarskiego realizmu XIX wieku., do Siewcy Jean-François Milleta czy Kamieniarzy Gustave’a Courbeta. Znój bohaterów wspomnianych dzieł malarskich bliski jest tym udręczonym ciałom.

Po dość żmudnej części pierwszej (zdawać się mogło, że tancerki próbują wyliczyć możliwie najwięcej rodzajów ciała, co nie było konieczne – nie o aptekarską dokładność tu chodzi, a pewną ideę), druga nabiera tempa, ale też zmienia nieco charakter. Tutaj już bardziej literalnie (dosłownie, bo i słowo się pojawia) mówi się o tym, jakim represjom podlega ciało, jaki nacisk się na nim wywiera, ile dróg do cielesnego samozadowolenia się toruje. Z głośników rozbrzmiewają komunikaty na kształt reklam i porad, w których ciało nabiera wyjątkowo przedmiotowego charakteru. Jedno ciało zostaje wystawione na sprzedaż, zlicytowane. Komunikaty, które artystki wysyłają do nas ze sceny, nabierają wyjątkowej aktualności i tym większej wagi w obliczu internetowej burzy, którą rozpoczęła Maja Staśko, krytykując film superszczupłej sportsmenki Anny Lewandowskiej, w którym ta, pod szyldem ciałopozytywności, przebiera się za grubą kobietę. 

Tancerki porzucają kombinezony na rzecz marynarek i spodni, które osłaniają je tylko od przodu. Zabieg ten przypomina książeczki dla dzieci z papierowymi lalkami do ubierania. Pod ubraniem wszyscy jesteśmy tacy sami, z pomarańczową skórką, fałdą na brzuchu, obwisłym ramieniem. Z drugiej strony, ubraniem wiele komunikujemy i manipulujemy swoim wizerunkiem. 

Mimo salwy pocisków wystrzelonej prosto w ciało i serce, spektakl kończy pewnego rodzaju oda do ciała – fragment bardzo popularnej piosenki F.R. Davida: „Words don’t come easy to me/ How can I find a way to make you see I love you?/ Words don’t come easy”. Udręczamy swoje ciało, kochając je mimo wszystko, bo to jedyne ciało, jakie mamy. (…)

wąskiej grupie nominowanych, ale ostatecznie zmuszonych do tego, by obejść się̨ smakiem i wreszcie zapomnianych, bo kto pamięta o wicemiss czy o tym, kto jako czwarty dotarł na metę̨?”